Led cho bể thủy sinh hiện nay không còn là công nghệ quá mới mẻ, tuy nhiên vẫn còn rất nhiều tranh cãi và chưa có một công thức cụ thể nào để có thể thành công với đèn led trong lĩnh vực tự chế (DIY). Bouaqua xin được bày tỏ quan điểm về việc sử dụng đèn led cho bể thủy sinh thì sẽ có những vấn đề gì chúng ta cần lưu ý.
Ánh sáng đèn led không tốt cho mắt khi nhìn trực tiếp
Đèn led được lựa chọn sử dụng cho bể thủy sinh, nhất là với những bể cao vì led có độ xuyên thấu lớn, ánh sáng tập trung. Cũng chính vì điều đó mà khi mắt người nhìn trực tiếp vào nguồn ánh sáng led sẽ bị chói, nhìn lâu có thể gây tổn thương võng mạ (nhất là đối với trẻ em). Hiện nay mẫu đèn led tự chế thường được đề cao yếu tố thẩm mỹ (mỏng và nhẹ) mà quên đi mất yếu tố an toàn cho người sử dụng. Khi đứng trước một bể thủy sinh có sử dụng đèn led, người xem có thể bị ánh sáng của đèn chiếu vào mắt gây khó chịu, đối với trẻ nhỏ, việc ngước lên nhìn đèn led (dù vô tình hay cố tình) ít nhiều cũng đều có thể để lại hậu quả.
Đối với đèn luxeon, khi chiếu xuống mặt nước động còn gây hiện tượng nhức, mỏi mắt cho người xem vì ánh sáng từ những sóng nước phản chiếu mạnh và liên tục ra môi trường xung quanh. Có thể nhìn lâu mắt bạn sẽ quen nhưng không ai dám chắc mắt bạn sẽ vẫn khỏe mạnh khi tiếp xúc lâu dài với ánh sáng ấy.
Với những bể thủy sinh nhỏ dùng đèn led, chúng ta hoàn toàn có thể giảm bớt sức chiếu sáng bằng việc sử dụng tấm mica đục mờ, hạn chế ánh sáng chiếu ra ngoài bể bằng cấu trúc che chắn của máng đèn. Tất nhiên việc này sẽ làm mất đi độ mỏng trong thiết kế của đèn.
Đèn led khó thể hiện được màu sắc thật của cây
Hiện nay chúng ta đang tự chế đèn bằng các sản phẩm led sử dụng chủ yếu trong ngành quảng cáo, trang trí nội thất. Việc sản xuất led có chỉ số tái tạo màu (CRI – chỉ số này càng cao màu sắc càng trung thực) thấp và chỉ tập trung vào sức chiếu sáng giúp cho sản phẩm nhanh chóng được phổ biến trên thị trường với mức giá rẻ. Ở những nước có nền công nghiệp led phát triển, các loại đèn led có độ tái tạo màu cao (CRI trên 95) thường đi kèm với giá thành không hề rẻ để có thể trở nên phổ biến ở thị trường các nước đang phát triển (Việt Nam).
Vậy chúng ta cũng không nên quá ngạc nhiên khi dưới đèn led, màu sắc của cây không được thật mắt cho lắm, tệ hơn là ánh sáng ngả quá nhiều sang một màu nào đó (thường là vàng hoặc xanh lam). Để có được một sản phẩm đèn led tự chế giá rẻ mang lại màu sắc thật cho cây buộc lòng chúng ta phải tìm ra công thức phối trộn màu. Công thức đó hiện nay vẫn đang còn là ẩn số.
Không nên quá tin tưởng vào người bán hàng và nhà sản xuất
Như đã nói ở trên, các sản phẩm đang được phân phối trên thị trường thường không có xuất xứ, nguồn gốc cũng như thông số kỹ thuật rõ ràng, chính xác. Nếu có cũng chỉ mang tính ước lệ, tượng trưng, phóng đại và thường chỉ chính xác được khoảng 80%. Bên cạnh đó là tâm lý người bán chỉ mong thiêu thụ được nhiều hàng nên việc tư vấn đèn led sử dụng cho bể thủy sinh gần như không nằm trong khả năng của họ.
Ngay cả khi bạn chọn 2 sản phẩm đèn led giống nhau về thương hiệu và thông số kỹ thuật ở 2 nhà cung cấp khác nhau thì chất lượng ánh sáng hoàn toàn có thể khác nhau, điều đó đôi khi mắt người không thể phân biệt được. Có một thực tế là màu sắc ánh sáng khi chiếu trong không khí và trong nước cũng có sự khác nhau khá rõ nét.
Nên có sự nghiên cứu, thực nghiệm lâu dài
Để có được một sản phẩm đèn led tự chế đắc ý cho bể thủy sinh (cụ thể là cho chính bể của bạn) thì việc thử nghiệm trong thời gian dài, với nhiều loại cây thủy sinh là không thể bỏ qua. Bạn sẽ thấy cùng một sản phẩm đèn led nhưng có bể phù hợp có bể không, điều này dựa trên 2 vấn đề nền tảng: Không có bể thủy sinh nào giống nhau và chưa có công thức thành công nào dành cho đèn led tự chế.
Nếu bạn muốn tự làm một sản phẩm đèn led phục vụ hiệu quả cho bản thân hoặc xa hơn là phân phối cho thị trường, bạn cần có sự nghiên cứu nghiêm túc. Từ màu sắc đèn, quang phổ, công suất chiếu sáng, hình thức bố trí, thiết kế tổng thể đến sự tương thích với các loài cây thủy sinh, khả năng tùy chỉnh cho nhiều mục đích sử dụng, cho nhiều loại bể khác nhau.
Đảm bảo an toàn về điện
Đèn led tự chế hầu hết sử dụng dòng điện 12V, hầu như không gây nguy hiểm cho người sử dụng khi có sự cố. Tuy nhiên vấn đề về nguồn cung cấp điện cần được cân nhắc. Hiện nay có 3 loại nguồn đèn led phổ biến nhất: nguồn tổ ong (chuyên dụng cho led), nguồn nhựa (bao gồm cả nguồn sạc của máy tính xách tay) và nguồn điện của máy tính để bàn.
– Nguồn tổ ong có thiết kế thoáng mát để tản nhiệt, giúp tăng tuổi thọ của bộ nguồn. Khi hai cực âm và dương của đèn led tiếp xúc với nhau, nguồn có khả năng tự ngắt điện. Chính vì thiết kế thông thoáng mà cần tuyệt đối tránh nước cho loại nguồn này.
– Nguồn nhựa và nguồn sạc của máy tính có khả năng tránh nước cao hơn, phù hợp cho môi trường bể thủy sinh. Tuy nhiên, chính vì có lớp vỏ nhựa kín mà khả năng tản nhiệt giảm đi rõ rệt, tuổi thọ của nguồn bị rút ngắn. Nguồn sạc máy tính xách tay có tuổi thọ cao hơn nhưng giá thành lại đắt hơn, phù hợp sử dụng nếu bạn có thể tận dụng.
– Nguồn máy tính để bàn có hệ thống quạt làm mát riêng, khả năng tản nhiệt tốt nhưng không chịu được nước. Hệ thống dây điện phức tạp nên cần tìm hiểu một chút để có được dòng chính xác 12V cho đèn led. Ngoài ra, với các loại nguồn giá rẻ, không nhiều thông số kỹ thuật thì khả năng dòng điện không ổn định là rất lớn, điều này làm giảm tuổi thọ của đèn led.
Ngoài ra có một chi tiết mà ít người để ý hoặc không thực hiện vì độ thẩm mỹ của đèn: Nên thiết kế công tắc đèn nằm giữa nguồn led và dòng điện 22V dân dụng. Điều này giúp ngắt hoàn toàn dòng điện đi qua nguồn lúc tắt và hạn chế được nhiều rủi ro về điện cũng như nâng cao tuổi thọ cho đèn và nguồn.
Chúc các bạn tự chế được những sản phẩm đèn led đẹp, hữu ích và trên hết là an toàn cho người sử dụng.
-bouaqua-