Bạn đã hiểu đúng về vật liệu lọc đắt tiền?

Bài viết này đề cập đến việc nhiều người chơi đang quá tin tưởng vào việc sử dụng các loại vật liệu lọc đắt tiền mà quên đi mất những điều phi logic ngay trước mắt họ. BOUaqua không có ý đả kích việc các bạn đầu tư quá nhiều vào chúng, chỉ là ta nên nhìn nhận một cách đúng đắn và công bằng hơn trong việc lựa chọn vật liệu phù hợp với mình mà thôi.

Bản chất của vật liệu lọc

Là không gian cư trú của vi sinh vật, đám vi sinh này sẽ phân giải các chất độc trong hồ thành chất ít độc hơn (hoặc không độc). Càng nhiều không gian cư trú và môi trường thuận lợi thì vi sinh vật phát triển càng đông, hồ bạn càng ổn định và kéo dài được thời gian thay nước. Do đó người ta liên tục tìm kiếm, sáng tạo ra những loại vật liệu có càng nhiều diện tích tiếp xúc với nước càng tốt, tức là ngày càng sần sùi, gồ ghề hơn. Ngược lại, vật liệu lọc càng “trơn láng” thì càng có ít diện tích cho vi sinh cư trú, dẫn đến lãng phí không gian có hạn trong khoang chứa.

Các loại vật liệu không được ngâm tẩm hay chứa các chất hóa học giúp thay đổi môi trường nước bể thủy sinh, chỉ có hệ sinh được nuôi cấy trên nó mới làm được điều đó mà thôi. Chính vì vậy, dù vật liệu lọc của bạn có lý tưởng nhưng môi trường nước bể của bạn không phù hợp để vi sinh vật có thể tồn tại và phát triển thì mọi thứ cũng trở lên vô ích, lãng phí.

Vật liệu lọc đắt tiền

Giá cả của vật liệu lọc thường tỷ lệ thuận với diện tích bề mặt tiếp xúc với nước mà vật liệu đó có thể tạo ra, nó sẽ giúp nuôi cấy được nhiều vi sinh hơn. Ngoài ra, có một số loại vật liệu lọc đặc thù được quảng cáo là có những tác dụng mới lạ, giúp ích được nhiều hơn trong việc ổn định môi trường bể thủy sinh so với những loại vật liệu lọc khác (như giảm mạnh một thông số nào đó, phổ biến nhất là Nitrat, độ pH…)

Có những loại vật liệu lọc giúp tối ưu không gian trong lọc một cách hiệu quả bằng việc sản xuất vật liệu theo hình khối vuông, chữ nhật… để người chơi có thể tính toán đặt vừa khít trong khoang lọc, đặc biệt là các loại lọc tràn. Còn lại hầu hết các loại vật liệu lọc nhân tạo đều có dạng hình tròn với cấu tạo có nhiều khoang rỗng, điều này vừa giúp dễ dàng gia giảm số lượng vật liệu lọc cho phù hợp với khoang chứa vừa giúp tạo được khoảng hở cần thiết giữa các viên vật liệu lọc để nước có thể dễ dàng đi qua, không cản dòng.

Không nên thần thánh hóa

Vật liệu lọc dù có đắt tiền hay cầu kỳ, phức tạp đến mấy thì chúng cũng chỉ là giá thể cho hệ vi sinh tồn tại và phát triển mà thôi. Điều bạn cần làm là nuôi dưỡng những vi sinh vật có ích chứ không phải cứ mạnh tay trang bị vật liệu giá cao rồi có thể yên tâm ngồi chờ thành quả được. Các bạn chắc chắn đã từng thấy những bể thủy sinh chỉ sử dụng các loại vật liệu lọc cơ bản, thậm chí là thô sơ nhưng chất lượng nước rất tốt và ổn định.

Đồng ý rằng chất lượng nước là rất quan trọng đối với một bể thủy sinh, thậm chí nó trở thành vấn đề sống còn trong nhiều trường hợp, tuy nhiên các bạn nên cân nhắc để có thể tối ưu chi phí cho các hạng mục khác nữa vì cuộc chơi còn dài. Ví dụ như bạn đầu tư quá nhiều vào hệ thống lọc (bao gồm cả việc đầu tư sai) dẫn đến thiếu chi phí cho cây thủy sinh chẳng hạn, khi ấy bạn không thể tập hợp đủ số lượng cây cần thiết cho bể để trồng cùng một lượt thì vẫn sẽ có nguy cơ bùng phát rêu hại như thường. Một trường hợp khác, bạn chưa thể đầu tư được dàn đèn phù hợp, bạn sử dụng tạm một cây đèn cũ hoặc đèn không đủ công suất, khi ấy bạn sẽ không hiểu nổi tại sao cây trồng cứ èo uột và rêu hại triền miên dù hồ mới hoàn thiện…

Một điểm khác nữa mà chúng ta cần hiểu và tính toán, đó là tuổi thọ của các loại vật liệu lọc đắt tiền (và cả các loại vật liệu lọc bình dân nữa). Tuổi thọ ở đây không đơn thuần là chúng sẽ bị mài mòn bởi nước, bởi sự cọ sát mà nó còn thể hiện ở diện tích cư trú cho vi sinh sẽ bị giảm xuống theo thời gian. Có rất nhiều bạn không để ý điều này. BOUaqua đã từng khuyên nhiều bạn rằng chất lượng nước bể thủy sinh của bạn tốt và ổn định thì không nên tác động tới hệ thống lọc làm gì. Ngoài lý do nó ảnh hưởng không tốt tới hệ vi sinh mà còn là vì bạn không thể rửa sạch hoàn toàn được các ngóc ngách với kích thước tính bằng micromet (nhỏ hơn sợi tóc) trên bề mặt của vật liệu lọc. Cùng lắm thì bạn chỉ có thể lấy lại được 40 ~ 50% số diện tích đã mất mà thôi. Càng qua thời gian thì số diện tích đã mất có thể lấy lại được càng ít đi. Đó là lý do mà các nhà sản xuất vật liệu lọc có tên tuổi không bao giờ dám khẳng định rằng loại vật liệu lọc của mình có thể dùng mãi mãi (hoặc hàng chục năm) mà không cần thay thế. Không đơn giản là chỉ để bán được hàng mà nó còn vì lý do trên nữa các bạn ạ.

Khi các ngóc ngách phía trong lõi của vật liệu bị bịt kín, tức là nước không thể đi qua và mang theo thức ăn nuôi vi sinh nữa thì không gian đó sẽ trở thành “vùng đất chết” gây lãng phí. Có nhiều tranh luận nổ ra cho rằng phía trong lõi đó là nơi cư trú của vi sinh yếm khí (tức là những loài không cần oxi để sống) nhưng chắc chắn là chúng vẫn cần phải có thức ăn để phát triển chứ. Tuy nhiên, không thể ấn định được một mốc thời gian để thay thế vật liệu lọc mới vì đơn giản là hồ bạn càng ổn định thì nhu cầu về vi sinh vật để duy trì chất lượng nước càng ít đi. Bạn cứ tưởng tượng 1 khu phố mỗi ngày xả ra 100 túi rác thì phải cần tới 2 công nhân dọn vệ sinh để giữ sạch môi trường nhưng nếu mỗi ngày chỉ xả 50 túi rác thì chỉ cần duy trì 1 công nhân vệ sinh là đủ, nói cách khác, 1 công nhân còn lại không đủ việc để làm nữa nên sẽ bị đào thải.

Vậy lời khuyên là gì?

Vẫn thế, BOUaqua khuyên các bạn rằng nếu chất lượng nước của bể thủy sinh đang ổn định, cây trồng lên tốt, cá tép không hao hụt thì bạn không cần thiết phải động tới hệ thống lọc làm gì. Nếu dòng nước đầu out yếu dần thì bạn mới nên vệ sinh, dọn dẹp hệ thống lọc cũng như các đường ống, dây dẫn. Nếu bể của bạn thải ra quá nhiều rác thì hệ vi sinh càng dễ bị quá tải, vật liệu lọc càng dễ bị bịt kín và dần sinh ra sự lãng phí.

Các bạn chỉ nên đầu tư vật liệu lọc đắt tiền khi điều kiện cho phép (không làm ảnh hưởng tới khoản đầu tư vào các hạng mục khác), khi bạn muốn duy trì chất lượng nước thật lâu dài mà không cần phải thay, khi bạn nuôi trồng những loài cây quý, những động vật quý (giúp giảm và làm chậm các nguy cơ để có hướng xử lý kịp thời). Chưa kể tới vấn đề trên thị trường còn đang lưu thông những loại vật liệu lọc giả hoặc cố tình gây nhầm lẫn với những loại vật liệu lọc của các hãng lớn, có giá cao.

Không nên mua thanh lý các loại vật liệu lọc cao cấp rồi về xử lý, vệ sinh với nhiều hy vọng sẽ có “hàng tốt” để dùng. Lý do như trên BOUaqua đã phân tích rồi, nếu số tiền mua thanh lý không chênh lệch quá nhiều so với mua mới thì bạn nên cân nhắc thêm, có thể bạn đang phải bỏ ra một số tiền lớn gấp đôi so với giá trị mà bạn xứng đáng được nhận lại đấy!

-bouaqua-